Edhe pse buxheti i shtetit për vitin 2023 planifikohet të jetë më i madh në 30 vitet e ekzistimit të shtetit, shkurtohen mjetet në 7 prej 10 programeve parandaluese për mbrojtje shëndetësore
Pavarësisht rritjes së ndjeshme të buxhetit të shtetit të planifikuar për vitin 2023, mbrojtja shëndetësore për parandalim është ulur me një të tretën krahasuar me dy vitet e mëparshme dhe ka shkurtime në 7 nga 10 programet parandaluese, alarmojnë organizatat qytetare ESE, Iniciativa për të drejtat e gruas nga Shuto Orizari dhe Platforma e organizatave për mbrojtje nga HIV në konferencën e sotme për shtyp që u mbajt para Kuvendit të R. së Maqedonisë Veriut.
© HOPS
Ka shkurtime në programet për parandalimin e sëmundjeve kardiovaskulare, për organizimin dhe nxitjen e dhurimit të gjakut, për mbrojtjen shëndetësore parandaluese, për imunizimin e detyrueshëm, për parandalimin e brucelozës, për parandalimin e tuberkulozit, për mbrojtjen nga AIDS dhe për mbrojtjen shëndetësore aktive të nënave dhe fëmijëve. Buxheti i përgjithshëm i programeve për kujdesin shëndetësor parandalues dhe kurativ është në të njëjtin nivel me këtë vit, pavarësisht se në vitin 2023 buxheti i shtetit do të jetë më i madhi që nga shpallja e pavarësisë së shtetit.
Në vend që të rritet në përpjesëtim të drejtë me buxhetin e shtetit, buxheti i Ministrisë së Shëndetësisë mbetet praktikisht i pandryshuar dhe nga 3% sa ishte në periudhën 2018-2020, vitin e ardhshëm do të përfaqësojë vetëm 2.1% të buxhetit të përgjithshëm.
“Para dy viteve, Komiteti i OKB-së për eliminimin e diskriminimit ndaj grave (CEDAW) mori një vendim që e detyronte shtetin të sigurojë qasje në shërbimet shëndetësore për grupet e margjinalizuara të qytetarëve, dhe në vend të kësaj, fondet për programet e destinuara për to vetëm po reduktohen“, kujtoi Almira Fasliji Muarem nga Shoqata “Iniciativa për të drejtat e gruas nga Shuto Orizari”, duke theksuar se me shkurtimet e tilla buxhetore e kërcënojnë shëndetin riprodhues të grave rome, veçanërisht të grave shtatzëna të cilat nuk kanë sigurim shëndetësor dhe grave pa dokumentacion personal.
Nevoja për financim adekuat të programeve kombëtare për HIV dhe zbulimin e hershëm të sëmundjeve malinje tregohet gjithashtu në Raportin e progresit të BE-së për vitin 2022 të publikuar së fundmi.
“Komiteti për të drejtat e fëmijëve në OKB në shtator 2022 shprehu shqetësimin lidhur me reduktimin e vazhdueshëm të investimeve për kujdesin shëndetësor të nënave dhe fëmijëve në vend dhe vetëm dy muaj më vonë shteti e uli buxhetin e Programit për nënat dhe fëmijët për 3 milionë denarë. Nga ana tjetër, buxheti për Programin e skriningut të sëmundjeve malinje po zvogëlohet edhe pse ato janë ndër shkaktarët kryesorë të vdekjeve në vendin tonë. Për shembull, përderisa vendet evropiane kanë mbulim me skrining për kancerin e qafës së mitrës prej mbi 75%, tek ne mbulimi është rreth 28% në tre vjet”, tha Borjan Pavlovski nga Shoqata ESE.
Andrej Senih nga Shoqata e pacientëve dhe Platforma HIV theksoi se buxheti i Programit HIV duhet të rritet në mënyrë që të gjithë pacientët të mund të mbulohen me një terapi që lejon kontrollin e plotë të virusit dhe do të thotë jetë, duke parandaluar gjithashtu që virusi të jetë transmetohet më tej. “Është po aq e rëndësishme vazhdimi dhe zgjerimi i masave ekzistuese të testimit dhe parandalimit midis grupeve të cenueshme, të cilët shpesh janë jashtë sistemit të kujdesit shëndetësor, pasi kjo do të thotë të zbulojmë sa më shumë persona të infektuar me virusin dhe t’i ndërlidhim me trajtimin”. Kjo është mënyra e vetme e dëshmuar për të arritur objektivat e vendosura globalisht deri në vitin 2025 dhe është në përputhje me rekomandimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë”, tha ai.
Prandaj, kërkojmë nga deputetët në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut, veçanërisht anëtarët e Komisionit për financim dhe buxhet, t’i miratojnë amendamentet në projektbuxhetin e Republikës së Maqedonisë së Veriut për vitin 2023 në Ndarjen 19001 – Ministria e Shëndetësisë, për të cilën tashmë kemi parashtruar propozime . Më pas, kërkojmë që të njëjtat amendamente të pranohen nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut, të futen në Propozimin e plotësuar të Buxhetit të Republikës së Maqedonisë së Veriut për vitin 2023 dhe të bëhen pjesë e Ligjit për ekzekutimin e Buxhetit të Republika e Maqedonisë së Veriut për vitin 2023. Presim transparencë dhe bashkëpunim nga të gjitha palët përgjegjëse, përfshirë edhe Qeverinë, duke qenë fjala është për shëndetin e qytetarëve tanë.
